Zus Jan Steen was klopje en woonde in Gouda

His­torisch onder­zoek ten beho­eve van een nieuw boek over de Goudse kerkgeschiede­nis heeft een opmerke­lijke ont­dekking opgeleverd. De zeventiende-eeuwse Lei­dse schilder Jan Steen, bek­end van zijn schilder­i­jen van vrolijke en rom­melige huishoudens, blijkt een bij­zon­dere relatie te hebben gehad met Gouda. In veel van deze stukken komt een in het donker gek­lede vrouw voor, die kinderen troost, oud­eren ver­ma­nend of bel­erend toe­spreekt of gewoon deel­neemt aan het fam­i­liege­beuren. Het gaat hier om een zoge­heten ‘klopje’, een onge­huwde vrouw die een geestelijk leven in de wereld leidt.

Bek­end is dat Jan Steen, die ook zichzelf vaak heeft afge­beeld op zijn schilder­i­jen, zijn zus Swaen­tje Agnes Steen meestal als model heeft gebruikt voor dit klopje. Swaen­tje was inder­daad ook zo’n klopje. Niet bek­end was dat Swaen­tje ruim dertig jaar in Goude woonde, nadat zij zich in 1682 inkocht in het zoge­heten Prove­nier­shuis. Dit huis voor met name alleen­staan­den stond op het Bol­w­erk, waar zich nu het Best West­ern Hotel bevindt. Met de ont­dekking van de Goudse con­nec­tie van Jan Steen is er een tweede beroemde zeventiende-eeuwse schilder die in ver­band kan wor­den gebracht met deze stad. Al langer is bek­end dat Rem­brandt van Rijn zijn huishoud­ster en bijs­laap Geertje Dircksz ged­won­gen liet opne­men in het Goudse Tuchthuis. Zoals Rem­brandt deze vrouw diverse keren heeft gebruikt als model voor zijn schilder­i­jen, zo heeft Jan Steen zijn in Gouda woonachtige zus Swaan­tje diverse keren een plek gegeven in de door hem geschilderde huishoudens. Marieke Abels is gepe­cialiseerd in de geschiede­nis van de klop­jes. Dit typ­isch Ned­er­landse fenoneem ontstond na de Refor­matie, toen alle kloost­ers in ons land ges­loten, herbestemd of afge­bro­ken wer­den. Vrouwen die toch een religieus leven wilden lei­den, toegewijd aan God en de kerk, plaat­sten zich onder begelei­d­ing van een biecht­vader, bleven onge­huwd en zetten zich zich op aller­lei manieren in voor de rooms-katholieke kerk. Ook Gouda telde in de zeven­tiende eeuw hon­der­den klop­jes. Het artikel met de onthulling over de zus van Jan Steen is verschenen in de bun­del Terug naar Gouda. Religieus leven in de maal­stroom van de tijd. De bundel werd gepresenteerd op 11 oktober ter gele­gen­heid van het 25-jarig bestaan van de Verenig­ing voor Ned­er­landse Kerkgeschiede­nis. Op die dag vond in de Oud-Katholieke Kerk aan de Hoge Gouwe een feestelijk con­gres van deze VNK plaats, dat werd geor­gan­iseerd in samen­werk­ing met His­torische Verenig­ing die Goude. Naast lezingen werden op die dag ook spe­ciale kerkhis­torische the­mawan­delin­gen aange­bo­den. Marieke Abels daarvan een voor haar rekening, en vertelde over het thema ‘vrouw en kerk in Gouda’.

Geplaatst inGeschiedenis, Kunstgeschiedenis | Reacties gesloten

Artikel over kloppen in de TNK

In de eerste aflevering van het Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis van 2011, staat een artikel over het zeventiende-eeuwse kloppenleven geschreven door Marieke Abels. Wellicht bent u na het lezen van dit artikel geïnteresseerd geraakt in het beeld en zelfbeeld van de geestelijk maagden. Over de kloppen is meer te lezen in de studie ‘Tussen sloer en heilige’ . U kunt het boek voor E 20,-  bestellen door een e-mail te sturen naar contact@mariekeabels.nl 

Geplaatst inGeschiedenis | Reacties gesloten

Nu ook in de Goudse boekhandel

Het boek ‘Tussen sloer en heilige’ over Goudse en Haarlemse kloppen is vanaf vandaag ook te koop in de boekwinkel! Op de Kleiweg in Gouda heeft boekhandel Karssen diverse exemplaren liggen, die E 20,- per stuk kosten.

Geplaatst inPersoonlijk | Reacties gesloten

Klopjes in het AD Gouda

In de zaterdageditie (7 augustus 2010) van het AD Gouda  staat een interview met Marieke Abels over haar onderzoek naar het kloppenleven in Gouda.

Bent u na het lezen van dit artikel geïnteresseerd geraakt in de Goudse klopjes? Bestel dan nu het boek “Tussen sloer en Heilige”.

U kunt voor uw bestelling mailen naar contact@mariekeabels.nl of het boek online bestellen (ook als download pdf voor de e-reader) bij Lulu.com

Geplaatst inPersoonlijk | Reacties gesloten

Artikel over kloppen in de Tidinge

In de Tidinge van juli 2010 staat een artikel genaamd “Klopjes verbeeld: drie zeventiende-eeuwse kloppenportretten uit Gouda”. Het artikel werd door Marieke Abels geschreven en vertelt naar aanleiding van drie zeventiende-eeuwse portretten, meer over het Goudse kloppenleven. Voor meer informatie kunt u kijken op www.diegoude.nl

Geplaatst inGeschiedenis, Kunstgeschiedenis | Reacties gesloten

“Tussen sloer en heilige” is binnen!

BoekenHet boek “Tussen sloer en heilige. Beeld en zelfbeeld van Goudse en Haarlemse kloppen in de zeventiende eeuw” is geleverd door de uitgever en kan vanaf vandaag worden verzonden naar geïnteresseerden! U kunt voor een bestelling een e-mail sturen naar: contact@mariekeabels.nl. Iedereen die reeds een bestelling heeft geplaatst zal zo spoedig mogelijk het boek ontvangen. De kosten voor het boek komen neer op E 20,- exclusief verzendkosten. U kunt het totaalbedrag overmaken op giro 8088177 t.n.v. MAWLM Abels in Utrecht.

Kloppen of geestelijk maagden waren Noord-Nederlandse katholieke vrouwen, die een religieus leven in de wereld leidden. De vrouwen stonden onder bescherming van een priester en werden door hem begeleid in het dagelijkse en spirituele leven. De vrouwen werden doorgaans ook wel klopje genoemd omdat zij als geestelijk maagden hun hart alleen voor Jezus lieten kloppen.

Aan de basis van het kloppenleven liggen de diverse anti-katholieke maatregelen die de gereformeerd-gezinde overheden in de Noordelijke Nederlanden vanaf 1573 namen. Openbare misvieringen werden verboden en kloosters werden gesloten, waardoor het voor vrouwen met een religieuze roeping niet meer mogelijk was om een leven als non te leiden. Het kloppenleven vormde voor deze vrouwen een aantrekkelijk alternatief en werd binnen korte tijd dan ook uitermate populair. In de geschiedschrijving is er helaas weinig aandacht besteed aan speciale groep vrouwen. Bovendien hebben historici een nogal eenzijdig beeld over deze katholieke maagden geschetst. Kloppen zijn doorgaans als zedige, afhankelijke, in het zwart geklede en uiterst gehoorzame vrouwen geportretteerd.

Lees verder »

Geplaatst inGeschiedenis, Kunstgeschiedenis, Persoonlijk | Tagged , , , , | Reacties gesloten

Inschrijven voor mijn eerste boek: ‘Tussen sloer en heilige’

Op 27 augustus 2009 studeerde ik af aan de Universiteit van Amsterdam. Op deze heugelijke dag verdedigde ik de scriptie: ‘Tussen sloer en heilige’ Beeld en Zelfbeeld van Haarlemse en Goudse kloppen in de zeventiende eeuw. Het onderzoek werd gedaan in het kader van de interdisciplinaire Master Gouden Eeuw en werpt zowel een historische als kunsthistorische blik op het zeventiende-eeuwse kloppenleven in Haarlem en Gouda. De examencommissie die het onderzoek beoordeelde bestond uit dr. Paul Knevel en drs. Michiel van Groesen. De scriptie werd door hen beloond met een 8. Lees verder »

Geplaatst inGeschiedenis, Kunstgeschiedenis | Tagged , , | Reacties gesloten

De macht van de redacteur

Het leven van een student geschiedenis bestaat uit jaartallen stampen en het leren schrijven van een correct historisch betoog. Het blauwe boekje Zoeken en schrijven van P. de Buck, dient daarbij als leidraad: en moet dan ook door iedere student verplicht worden aangeschaft. De Buck pleit in zijn boekje voor een goede planning, een onderzoekende grondhouding, correcte spelling, het volgen van vaste structuren en vooral voor een heldere en complete bronvermelding. Een goed historisch betoog moet voldoen aan ‘de eis van controleerbaarheid’, anders is het schrijfsel waardeloos en zelfs niet te gebruiken. [1. P. De Buck e.a. Zoeken en schrijven. handleiding bij het maken van een historisch werkstuk, (Baarn 1992), 89.] Dit betekent voor de nieuwbakken historicus oefenen, oefenen en nog eens oefenen in het correct annoteren, controleren en citeren.
Lees verder »

Geplaatst inOpinie | Tagged | Reacties gesloten